απόβαση

Επιθετική πολεμική επιχείρηση από τη θάλασσα, με δυνάμεις που μεταφέρονται κυρίως με πλοία ή άλλα σκάφη, με σκοπό την κατάληψη ενός μέρους εχθρικής ακτής και την εγκατάσταση προγεφυρώματος. Στη σύγχρονη στρατιωτική ορολογία, η α. συναντάται με τον όρο αμφίβια επιχείρηση και αποτελεί τη φάση εκείνη κατά την οποία οι χερσαίες δυνάμεις αποβιβάζονται στην εχθρική ακτή. Η α. είναι μια πολύπλοκη επιχείρηση και προϋποθέτει σοβαρή και λεπτομερή σχεδίαση και προετοιμασία, ειδική εκπαίδευση των τμημάτων και στενή συνεργασία και συντονισμό των δυνάμεων που συμμετέχουν σε αυτήν. Είναι πιο πολύπλοκη από την αεραπόβαση. Ανάλογα με τη γεωγραφική θέση της περιοχής, το μέγεθος της επιχείρησης και τους τακτικούς ή στρατηγικούς σκοπούς της, στην α. μετέχουν προσωπικό και μέσα του ναυτικού και στις περισσότερες περιπτώσεις και του στρατού και της αεροπορίας, όπως έχει συμβεί στους τελευταίους πολέμους. Όταν η περιοχή του αντικειμενικού σκοπού έχει οργανωθεί αμυντικά, η αποβατική δύναμη απομακρύνει ή αχρηστεύει πριν από την α. τα υποβρύχια κωλύματα ή όπλα και αμυντικά έργα της ακτής, με δολιοφθορές και βατραχανθρώπους καθώς και με ισχυρούς αεροπορικούς και ναυτικούς βομβαρδισμούς που επεκτείνονται και πέρα από την ακτίνα, ώστε να καμφθεί η δύναμη αντίστασης του εχθρού και να παρεμποδιστεί η χρησιμοποίηση των εφεδρειών του. Επειδή η μεγάλη πρόοδος της σύγχρονης τεχνικής προσφέρει πολλές δυνατότητες και στην άμυνα της ακτής, οι αποβατικές δυνάμεις χρησιμοποιούν στην αρχική φάση της α. (δημιουργία προγεφυρώματος) ειδικά πλωτά μέσα και προσωπικό ειδικά εκπαιδευμένο σε αυτό το είδος των επιχειρήσεων (κομάντος και πεζικό). Κυρίως από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και έπειτα, για να περιοριστούν τα αποτελέσματα της εχθρικής άμυνας, χρησιμοποιούνται αποβατικά σκάφη μικρού βυθίσματος, των οποίων η πλώρη είναι κατά κανόνα εφοδιασμένη με πλατιές πόρτες και με μια πλωτή αποβάθρα, η οποία καλύπτει το υδάτινο χάσμα μεταξύ αποβατικού και ξηράς, ώστε να διευκολύνεται η γρήγορη προσάραξη στην ακτή και η έξοδος των τμημάτων εφόδου. Υπάρχουν πολλοί τύποι αποβατικών πλοίων και σκαφών για το είδος αυτό των επιχειρήσεων, όπως π.χ. τα αρματαγωγά (χωρητικότητας περίπου 3.000 τόνων, που μπορούν να προσαιγιαλωθούν με την πλώρη και να μεταφέρουν κυρίως άρματα και βαριά οχήματα), τα αποβατικά πλοία (μήκους άνω των 50 μ., ικανά να διαπλεύσουν ανοιχτές θάλασσες, με σχήμα εντελώς υδροδυναμικό), τα δεξαμενόπλοια (πλοία που βυθίζονται μερικώς και παραλαμβάνουν μέσα στο κύτος τους μικρά σκάφη, τα οποία μεταφέρουν στην περιοχή της α., αλλά δεν προσαιγιαλούνται) κ.ά. Επίσης, στις αποβάσεις χρησιμοποιούνται τα αμφίβια τροχοφόρα, τα αμφίβια ερπυστριοφόρα (αντί τροχών, έχουν ερπύστριες) και τα αμφίβια θωρακισμένα (με ερπύστριες και εξοπλισμένα με οβιδοβόλο των 75 ή 105 χιλιοστών). Παρά την πρόοδο στην κατασκευή ειδικών πλοίων και σκαφών, μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες της α. είναι οι αντίξοες συνθήκες της θάλασσας και των ακτών, και ειδικά οι ζώνες όπου υπάρχουν ύφαλοι ή όπου τα νερά έχουν μικρό βάθος και μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές στα πλωτά μέσα. Για vα αντιμετωπιστεί το σοβαρό αυτό μειονέκτημα μελετώνται οι μετεωρολογικές συνθήκες και εκλέγονται με σχολαστική προσοχή οι περιοχές α. Κατά τη σχεδίαση α. μεγάλης έκτασης και όταν στην περιοχή δεν υπάρχει λιμάνι κατάλληλο για την εύκολη αποβίβαση προσωπικού και υλικού, μετά τη δημιουργία του τελικού προγεφυρώματος, κατασκευάζονται τεχνητά λιμάνια, όπως έγινε σε ένα τμήμα της νορμανδικής ακτής κατά την α. των αγγλοαμερικανικών δυνάμεων το καλοκαίρι του 1944. Η πρώτη α. κατά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο έγινε το 1942 από τους Αμερικανούς στα νησιά του Σολομώντα. Αργότερα, συμμαχικές αμφίβιες δυνάμεις έκαναν α. στην Ευρώπη, στη Σικελία, στην κυρίως Ιταλία και στη Νορμανδία. Σε όλο τον Ειρηνικό έγιναν επίσης α. σε διάφορες ιαπωνικές βάσεις. Στον πόλεμο της Κορέας, οι Αμερικανοί πραγματοποίησαν α. στην Ιντσόν. Η μεγαλύτερη αλλαγή στον σύγχρονο αμφίβιο πόλεμο είναι η ύπαρξη πυρηνικών όπλων. Συνεπώς, δεν μπορούν να γίνουν μεγάλες συγκεντρώσεις πλοίων και προσωπικού στις ακτές της α. από τον φόβο πυρηνικής επίθεσης. Έτσι, οι δυνάμεις διασκορπίζονται αρκετά μεταξύ τους, πράγμα που απαιτεί μεγάλο συντονισμό και άριστες επικοινωνίες. Αυτό πάλι, με τη σειρά του, προϋποθέτει μεγάλη ειδίκευση στους διάφορους τομείς. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι πρόοδοι της τεχνολογίας. Έτσι, η πρόοδος της αεροφωτογραφίας βοηθά στην αναγνώριση της παραλίας της α. και των περιοχών προσπέλασης, αλλά απαιτεί φωτογραφικά αεροσκάφη και κατάλληλα επιτελεία. Οι τελειοποιημένες νάρκες και τα άλλα υποβρύχια εμπόδια απαιτούν ειδικές δυνάμεις βατραχανθρώπων με κατάλληλο εξοπλισμό για κάθε περίπτωση για να μπορέσουν να καταστρέψουν τα εμπόδια αυτά. Τα πλοία που συνοδεύουν μία επιχείρηση του είδους έχουν μήκος 150-175 μ., εκτόπισμα 8.500 έως 20.000 τόνους, και προορίζονται για έφοδο, φορτίο, διοίκηση, δεξαμενισμό, αποβίβαση αρμάτων και μεταφορά προσωπικού. Τα πλοία εφόδου έχουν γκαράζ για φορτηγά και άρματα, και ορισμένα έχουν εσωτερικές δεξαμενές που μπορούν να πλημμυρίσουν και να επιτρέψουν στα μικρά αποβατικά σκάφη να μεταφέρουν τα στρατεύματα στις ακτές. Τα πλοία φορτίου μεταφέρουν αποβατικά σκάφη, εφόδια και πολεμικά υλικά. Τα σκάφη διοίκησης χρησιμοποιούνται ως κέντρα επικοινωνιών που συντονίζουν τις επιχειρήσεις του ναυτικού, της αεροπορίας και της ακτής. Τα σκάφη-δεξαμενές χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των αποβατικών και για την επισκευή τους. Τα άλλα είναι παρόμοια με τα σκάφη του B’ Παγκοσμίου πολέμου. Όλα αυτά τα σκάφη φέρουν αντιαεροπορικό εξοπλισμό με πυροβόλα και κατευθυνόμενα βλήματα και πλατφόρμες προσγείωσης ελικοπτέρων. Στην ξηρά, o συντονισμός μεταξύ των πεζοναυτών, των πυρών της αεροπορίας και του ναυτικού γίνεται από ειδικούς αξιωματικούς, οι οποίοι με ασύρματο επικοινωνούν με τα πλοία διεύθυνσης. Ένα νέο στοιχείο που έχει προστεθεί στις αμφίβιες επιχειρήσεις είναι η χρήση των ελικοπτέρων, είτε ως χρήση άμεσης βοήθειας προς τα στρατεύματα της ακτής είτε ως ανεξάρτητη επιχείρηση μεταφοράς στρατευμάτων στα μετόπισθεν εκείνων που αμύνονται στην ακτή. Τα ελικόπτερα αυτά βρίσκονται σε ειδικά ελικοπτεροφόρα πλοία, εκτοπίσματος 40.000 τόνων, τα οποία συνοδεύονται από αντίστοιχα πλοία τα οποία μεταφέρουν τις δυνάμεις που θα αποβιβαστούν από τα ελικόπτερα στην ακτή. Στις μεταφορές αυτές συμπεριλαμβάνονται το πυροβολικό και τα ελαφρά οχήματα. Πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι η αεροπορική κάλυψη σε όλο αυτόν τον χρόνο προέρχεται από δυνάμεις αεροπλανοφόρων, οι οποίες θα αποσυρθούν μόλις τελειώσει το πρώτο μέρος της α., γιατί μπορεί να αποτελέσουν στόχο. Η απόβαση των Αμερικανών πεζοναυτών στο Χάλντε του Λιβάνου (1958), η οποία έγινε έπειτα από αίτηση της λιβανικής κυβέρνησης. Η απόβαση των Αμερικανών πεζοναυτών στο Γκουανταλκανάλ του Ειρηνικού (1942), στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Για τις αποβάσεις χρησιμοποιούνται πολυάριθμα μικρά πλωτά μέσα, όπως αυτά της φωτογραφίας.

* * *

η (AM ἀπόβασις) [αποβαίνω]

επιθετική ενέργεια με στόχο την αποβίβαση στρατιωτικών δυνάμεων σε εχθρική ακτή για τη δημιουργία σταθερού προγεφυρώματος

αρχ.

1. η αποβίβαση από τα πλοία στην ξηρά

2. κατάλληλο μέρος για αποβίβαση

3. διέξοδος, δρόμος για διαφυγή

4. έκβαση, αποτέλεσμα.